Al jaren werkt Ilona de Groot samen met Peter van der Rol Brouwer, waar ze niet alleen technische vaardigheden aan de rijders overbrengt, maar ook de mens achter de schaatser centraal stelt. Haar passie voor persoonlijke ontwikkeling en haar betrokkenheid bij de sport maken haar een waardevolle coach, dit jaar voor het eerst onderdeel van de staf van KTTNW. Wat zijn haar ervaringen en ambities voor het komende winterseizoen? En wat is haar rol binnen de ploeg?

Kinderfysiotherapie, vioolspelen en schaatsen

Een bezige bij, dat is een beschrijving die Ilona de Groot toekomt. “Ik heb eigenlijk drie banen,” begint ze het gesprek. “Ik ben als jong meisje begonnen met vioolspelen en heb na mijn conservatoriumopleiding een lange carrière gehad als uitvoerend violiste. Na deze carrière was het tijd voor iets anders en koos ik ervoor om fysiotherapie te gaan studeren. Een bewuste keuze met een beetje pijn in het hart.”

Maar helemaal gestopt met muziek maken is ze zeker niet. “Ik geef nog steeds vioolles vanuit mijn eigen lespraktijk thuis,” vertelt ze met een glimlach. Als fysiotherapeute werkt ze daarnaast nog parttime bij Stichting Omega, waar ze kinderen en volwassenen met ernstige meervoudige beperkingen begeleidt. “Daar geef ik fysiotherapie aan kinderen en dat vind ik ontzettend waardevol. Het is uitdagend, maar ook erg leerzaam,” zegt ze. En naast haar werk als viooldocente en fysio staat ze dus ook nog op het ijs. “Als je alle uren optelt, heb ik wel een volle week. Maar dat is precies wat ik wil; ik combineer drie dingen die ik heel leuk vind,” legt ze uit.

Voor Ilona is haar leven nu een dynamische combinatie waarbij alles in elkaar past en op elkaar aansluit. Op verzoek legt ze dit uit: “Het vult elkaar heel erg mooi aan en er zijn hele mooie verbanden! Mijn achtergrond als uitvoerend musicus komt goed van pas bij het werken met de kinderen. Ik hoef niet altijd te praten; ik communiceer op andere manieren. Als muzikant ben je gewend om non-verbaal te communiceren met medemuzikanten en het publiek. Die kanalen staan bij mij altijd open. Ik merk dat ik dat heel mooi kan inzetten. Neem bijvoorbeeld een heel zacht melodietje dat ineens iemand alert maakt. Zo kun je toch contact leggen.”

Sinds ze werkt met kinderen en haar manier van communicatie heeft aangepast, merkt ze ook dat ze als trainster op het ijs veranderd is. “Ik ben minder gaan uitleggen. Natuurlijk praat ik veel met mijn rijders, maar ik richt me nu meer op het leven zelf dan op de technische uitvoering. Of je het nu groei of verandering wilt noemen, het heeft zeker invloed gehad op mijn benadering in de sport.”

Haar passie en gevoel voor muziek neemt ze ook mee naar het ijs. “Ik let vaak op het ritme en de timing tijdens de trainingen. Onbewust denk ik dat ik daar meer aandacht aan besteed dan iemand zonder muzikale achtergrond. Het helpt me om de bewegingen van de rijders beter te begrijpen en te verbeteren.”

Daarnaast merkt ze een aantal parallellen op tussen de muziek- en schaatswereld: “Als uitvoerend musicus sta je op het podium en ga je door dezelfde mentale processen als wanneer je naar de start van een belangrijke wedstrijd gaat. Het is ook een ‘piek’ moment. Die ervaring neem ik zeker mee naar de sport.”

Natuurlijk zijn er ook verschillen, zo vertelt ze: “Het verschil is wel dat sporters zich vaak samen voorbereiden. Ik was gewend om op het podium met anderen te functioneren, maar mijn voorbereiding was heel individueel: zes tot zeven uur in mijn eentje in een kamer. Met schaatsen is het juist het tegenovergestelde, maar mentaal is het, bot gezegd, dezelfde ‘mindfuck’.”

De schaatstaal van Peter en Ilona

Violiste, fysiotherapeute en sinds dit jaar dus assistent-trainster bij KTTNW, waar Ilona samenwerkt met Peter van der Rol Brouwer en mede-assistente Jantine Hop. Hoewel dit inderdaad het eerste jaar bij het KTT is, is het verre van het eerste jaar waarbij ze naast Peter staat. “Wij kennen elkaar al 25-30 jaar.”

Toen Peter Ilona vroeg om mee te gaan naar het KTT, was er dan ook weinig twijfel. “Onze samenwerking is zo op elkaar ingespeeld. Zowel in hoe we rijders benaderen als ook schaatstechnisch hoeven we elkaar weinig te spreken. We spreken simpelweg dezelfde taal.” Wat deze taal inhoudt? “Het gebeurt weleens dat ik aan de ene kant van de baan sta en Peter aan de andere kant. Terwijl ik observeer wat er gebeurt, merk ik dat we aan het einde van de training vaak dezelfde dingen hebben gezien en gezegd. We hoeven daarvoor niets van tevoren te overleggen.”

Aan de slag bij het KTT

De samenwerking van Peter en Ilona is bij het KTT niets veranderd. Wel is het zo dat er met Jantine een tweede assistente bij is gekomen. “Ik kende Jantine nog niet goed, maar tot nu toe bevalt de nieuwe dynamiek heel erg goed. Jantine en ik wisselen elkaar af, met Peter als stabiele factor.” “En,” zo geeft ze aan, “voor Peter is er natuurlijk wel veel veranderd. Hij moet veel meer overleggen met anderen, maar dat is voor mij niet van toepassing.”
In de samenwerking is dus weinig veranderd, maar dat kan niet gezegd worden van de groep waarmee Ilona nu werkt. “Er staat eigenlijk een hele nieuwe groep, met slechts twee rijders die al ervaring hebben bij het KTT.” Daarnaast geeft ze ook aan dat de man-vrouwverhouding invloed heeft op de dynamiek binnen een ploeg. “We hebben relatief veel mannelijke rijders, met slechts vier dames. Qua groepsdynamiek is dat soms een uitdaging om goed samen te houden. Die balans behouden beschouw ik wel echt als één van mijn taken.” En de sfeer heeft er volgens haar niets onder te lijden: “Die is heel erg goed en dat is uiteindelijk de basis voor een goede samenwerking.” Kortom, eigenlijk gaat alles een beetje zoals het moet gaan. Ze haalt haar schouders op als ze zegt: “Natuurlijk is er een verschil in vergelijking tot de baanselectie — ze rijden harder — maar aan de manier waarop ik alles benader verandert dit weinig.” Zoals Ilona het zegt, klinkt het heel simpel: “Het maakt mij niet uit of iemand 14, 16 of 18 jaar is of wat voor niveau ze hebben. Als een sporter tegen me zegt: ‘Ik wil bij jou trainen en een betere schaatser worden,’ dan gaan we daarmee aan de slag en kijken we wat eruit kan komen. We hebben geen glazen bol, maar ik kan sporters dingen leren en aanreiken. Het ligt uiteindelijk bij de sporter om te bepalen wat ze wel of niet oppakken.” Lachend gaat ze verder: “Ook ik heb de gouden formule niet, hoewel sommige rijders dat soms heel fijn zouden vinden, denk ik.”
Ze haalt nogmaals haar achtergrond als violiste aan als ze het heeft over de verantwoordelijkheid van een sporter voor zijn of haar eigen leercurve. “Dat je het zelf moet doen, is voor mij gesneden koek. Voor een conservatoriumstudie heb je heel veel zelfdiscipline nodig. Vanaf mijn achtste maak ik talloze uren en die uren waren allemaal in mijn eentje, op een uurtje per week na. Tijdens dat uurtje kreeg ik 1-op-1 feedback, maar al die andere uren — zes, zeven per dag — deed ik zelf. Ik ben dus gewend dat wanneer ik feedback ontvang, ik probeer dat te snappen, te voelen en er vervolgens mee aan de slag ga. Dat is iets wat ik ook probeer over te brengen op de sporters.”

Bij de basis blijven

Ondanks dat Ilona nu de gedeelde verantwoordelijkheid heeft over het KTT, is de basis voor haar nog steeds belangrijk. Neem bijvoorbeeld haar thuisbaan Amsterdam. “Daar train ik zelf nog wekelijks; ik vind het fijn om daar nog regelmatig te zijn.” Verder speelt alles zich wel af in Haarlem, want naast haar verplichtingen bij het KTT vindt ze het ook belangrijk om bezig te blijven met de groep die daaronder staat. “Ik geef nu een aantal jaar de C-groep in Haarlem training. Toen ik daar begon, was dit een nieuw concept. Het is bewust geen selectie, maar een groep met C-rijders die ambitieus zijn en de snelsten van de baan. De visie van Haarlem is om rijders zo lang mogelijk bij de club te houden voor de binding, maar ze ook de mogelijkheid te geven om één keer per week op topsportniveau te trainen, te leren hoe ze moeten trainen en zich vertrouwd te maken met wat er later gevraagd kan worden.”

Schaatsen is niet alles...

Ter afsluiting kijken we nog even vooruit op het eerste winterseizoen als assistent-trainster van KTTNW. Ook hierin wordt weer duidelijk hoe erg Ilona begaan is met haar sporters. "Ik vind het vooral heel spannend om te zien wat de rijders deze winter gaan doen en hoe ze zich gaan ontwikkelen. Daar ga ik echt op aan; ja, het is spannend!”

Toch is er één ding dat Ilona nog veel belangrijker vindt dan het schaatsen zelf, namelijk de persoonlijke ontwikkeling van de sporters. “Ik hoop vooral dat de rijders niet alleen betere sporters worden, maar ook betere mensen, zelfs buiten de sport. Natuurlijk gun ik iedereen die gouden plak om hun nek, maar we weten allemaal dat dit niet voor iedereen is weggelegd.”